Читать книгу Саха фольклора онлайн

Кырдьаҕастан алгыһын ыл.

Кырдьаҕастан ыйытыма, сылдьыбыттан ыйыт.

Кырдьаҕаһы матаҕаҕа хаалаан сылдьан сүбэлэт.

Кырдьар кырыыс муҥа, сорсуйар сор муҥа.

Мутугунан быраҕар муҥур үйэ.

Ойуоккалыы оонньуур оҕо сааспыт аастаҕа.

Oлоҕо олох буолбата.

Олох олоруу ыраас хонууну туорааһын буолбатах.

Олох – оҕо оонньуута буолбатах.

Онуоха диэри үрүҥ тураах хара, хара тураах үрүҥ буолуо.

Оһох кэннигэр сыппыт уот таһыгар кэлиэҕэ.

Өлүү өллөйдөөх, алдьархай абырахтаах, сут сулуулаах.

Өрүс долгуннаах, олох очурдаах.

Өтөх иинэ оспот.

Саллар сааһым, үллэр үйэм.

Силиһэ суох мас үүммэт.

Сүөһү биир түүтүнэн сылдьыбат, киһи биир олоҕунан олорбот.

Сүөһү – төрөөтөҕүнэ ас, өллөҕүнэ ас, киһи – төрөөтөҕүнэ ночоот, өллөҕүнэ ночоот.

Сыл диэн хонук.

Сыл-хонук барытын эмтиир.

Сыта-тура толкуйдаа.

Тиэтэйбит сыарҕа сыыр анныгар хаалар, тиэтэйбэтэх сыарҕа сыыр үрдүгэр тахсар.

Тиэтэйиэҥ да бытаарыаҥ.

Төрүү илик оҕоҕо биһик оҥостубукка дылы.

Туох барыта кэмнээх.

Туох да барыта туомнаах.

Туох даҕаны ортотунан тоҕоостоох.

Түөһэйэн, чөҥөчөгү үрбүт.

Тыыннаах дьон тэбэр сүрэхтээх, саныыр санаалаах буолаллар.

Улуу дойду оспуостаах, аан дойду аартыктаах, күөх далай оломноох, хара тыа ыллыктаах.

Үйэ уһун да, олох кылгас.

Үөһэттэн хаар бөҕө баттаан, анныбыттан ханным сааҕа аста: кырдьар кырыыс, сорсуйар сор.

Үрүҥ күн сырдыга баҕалаах.

Үс туман түһүөр диэри.

Үтүөттэн үтүгэн буора төрүүр.

Хойутаан баран хобо тиктибит диэбиккэ дылы.

Чыпчылыйыах бэтэрээ өттүгэр.

Ый-күн алтыһыытын курдук, биирдэ эрэ көрсүһэн араҕыстахпыт.

Эдэр саас, күөгэйэр күн.

Эдэрбин диэн эрэнимэ, кырдьаҕаспын диэн түүнүмэ.

Эн өллөххүнэ, сир сиринэн, дойду дойдунан хаалыа.

Эргэ эстибит, саҥа сандаарбыт.

[11], [13, 123–127 с.]

• Иирбэ-таарба эриллэҕэс,
• Истээн-тастаан бүгүллэҕэс,
• Тоҕус төгүл тоһуттаҕас,
• Токур-бокур олуллаҕас
• Тыллаах буолар чабырҕах.
• Чабырҕахсыт тыла сымса,
• Чабырҕахсыт тыла сытыы,
• Чабырҕахсыт тыла ыраас,
• Чабырҕахсыт тыына уһун
• Буолуох тустаах, атастаар.

[14, 35 с.]

• Oҕo киһи
• Онно-манна
• Олой-чолой
• Оонньоохолуур
• Килбиэн сандаар
• Күнэ киирэн,
• Киэһэ буолан,
• Кини киһи
• Күлүк сиргэ
• Күлэр-салар,
• Көҥүл баран
• Көтөр, ойор,
• Көтүөккэлиир,
• Көрүлээхтиир,
• Сырбан татай
• Сылдьар сирин
• Сыттаах курдук
• Сыымайдаахтыыр.
• «Сыыһар» диэни
• Сытаан билбэт
• «Сытыы» уолбут
• Сыһыгырыы
• Сыспарыйар.
• Ханна кини
• Хаадьах гынар —
• Хатан-чаҕаан
• Хаһыы буолар.
• Оотой-тоотой
• Оҕолору
• Охсуталаан
• Орулатар,
• Ийэ этэр —
• Иннин ылбат,
• Аҕа буойар —
• Абыраабат.
• Дьүдьэх таҥас,
• Дьүһүн-бодо,
• Дьэбэ сирэй,
• Дьэллик киһи
• Дьиэгэнийэр.

[4, 26–27 с.]