Читать книгу Уйгурская энциклопедия, том 2. Сказки о животных. онлайн
– Болмиса иккисини алғин! – дәпту. Түлкә иккисигә унумапту.
– Сән өзәң алтисини беримән, дегән едиң, – дәп турувапту. Бу адәм түлкиниң инсапсизлиғиға хапа болуп, иштлирини қойиветипту. Иштлар түлкини қоғлап кетипту. Түлкә қутулушиға һеч амал тапалмай, бир төшүккә киривапту. Бу адәм иштлириниң кәйнидин берип қариса, иштлири бир төшүкниң ағзиға қарап олтирипту. Түлкиниң бу төшүккә кирип кәткәнлигини билип, у бир қапақниң ағзини шамал тәрәпкә қаритип, төшүкниң алдиға қоюп кетипту. Қапақ шамалда ишт охшаш һулаверипту, түлкә төшүкниң ичидә қорқуп ятиверипту. Бир вақтида түлкә қосиғиниң ачқиниға чидимастин сәп-селип қариса, төшүкниң ағзида һулап турған қапақ екән.
– Һәй, қапақ, шунчиму қорқитамсән мени! Сән қапақтин өчүмни алмисам болмайду! – дәп, қапақни қуйруғиға бағлавелип дөңму-дөң, сайму-сай жүгрәпту түлкә. Қапақни һечбир өлтүрәлмәстин, апирип суға тиқипту. Қапақ «булуқ-булуқ» қилса, түлкә мана, сениң җаҗаңни бәрдим дегидәк. Қапақниң ичигә су тошқанда, түлкә қуйруғини тартимән дәп, жулувапту. Шундақ қилип, бу түлкә «чолақ қуйруқ» болуп қапту. Өз жутиға кәлсә, у йәрдики түлкиләр «чолақ қуйруқ», дәп буниңға күн көрсәтмәйдиған бопту. Буни көргән түлкә, у түлкиләрниму өзигә охшаш «чолақ» қилишни ойлап:
– Һәй, достлирим, адәм дегән нәрсә атларни қошувелип, хаман тепидекән. Бизму шуларға охшаш хаман тепип ойнимаймизму! – дәпту.
Түлкиләр:
– Қандақ ойнаймиз? – десә:
– Җүрүңлар! – дәп, буларни хаманға апирип, бириниң қуйруғини бириниң бойниға бағлаптудә, – мән бағлай десәм, мениң қуйруғум йоқ екән, мән адәм болуп силәрни һайдаймән, – дәпту түлкә. Һәммә түлкиләрниң қуйруқлирини боюнлириға бағлап болғандин кейин, өзи егиз бир саман төписигә чиқивелип:
– Вай, хаманчи ака! Хаманға оғри кәлди! – дәп вақирап берипту. Түлкиләр алди-кәйнигә қаримай қечишип, қуйруқлиридин айрилип қапту.
Чолақ қуйруқ түлкә:
– Мана чолақ! Мана чолақ! – дәп, кин-киниға патмай, хошал болуп кетипту.
БОГАТЫЙ ХАМЗА И ЛИСА
Давным-давно в одной деревне жил человек по имени Хамза. Он очень любил полакомиться урюком и поэтому тратил на это все свои деньги. Однажды задумался он над этим и решил посадить в своем дворе дерево, чтобы избежать лишних трат. Так и сделал. Прошли годы. И вот, принес урюк плоды. Но Хамза съедал только те плоды, которые перезревали и падали под дерево. Однако заметил Хамза, что плодов на дереве становилось все меньше и меньше. Решил он, что кто-то ворует его урюк и, чтобы поймать вора, он обмазал ствол смолой. В ту же ночь прилипла к дереву лисица. Прибежал Хамза с дубинкой и собрался было наказать воришку: