Читать книгу Уйгурская энциклопедия, том 2. Сказки о животных. онлайн

– Бурадәрләр, бөрә дегән хумпәр җаңгилимиздики балиларни, қоза-пахлан, текә-тайлақларни өлтүрүп, қирип, атини балидин, балини атидин айрип, тинич-аман күн көргили қоймайдиған болуп кәтти. Бөриләрни җаңгилимиздин йоқ қилмиғичә һечқайсимизға яхши күн йоқ. Мениң гепимни мақул көрсәңлар, һәммимиз бирлишип, қолумизға қурал-ярақ алайли, бөрә дегән касапәтниң һуҗумиға қарши җәң қилайли. Қени, силәр буниңға немә дәйсиләр?

Һайванлар қулақлирини диң тутушуп:

– Дурус гәп қилдиң, әқиллик атвай. Бөриләрни йоқ қилмиғичә һечқайсимизға аманлиқ йоқ, шундақ қилайли, – дәпту. Шу арида өшкә оттуриға чиқип:

– Тохтаңлар, җамаәт, тохтаңлар! Уруш қилишниғу қилимиз, урушни немә билән қилимиз? Қуруқ қолумиз биләнму? Силәр бөриләрниң өткүр чишлирини билмәмсиләр?! Униң чишиға учрап қалсақ, дунияда сақ қаламдуқ. Худая товва дәп, шу җедәлни қоюп, сиңгән ненимизни йәйли. Найити йесә, бир жилда бирнәччимизни йәп кетәр? Шу бирнәччә қоза-тайлақни дәп уруш қилсақ, балаға қалимиз, һәммимиз вәйран болуп түгәймиз, – дәпту.

Өшкиниң бу гепини аңлиған башқа һайванлар бирдәм хиялға чөмүп, делиғур болуп қапту, узун боюн төгиму ағзини мақилдитипту. Бу чағда ат сөзгә чиқип:

– Өшкиниң гепи тоғра әмәс, достлирим, биздә қурал йоқ дегини немиси?! Биз һәммимиз өмлишип бир туғниң астида җәм болсақ, қурал-ярақ дегән өзимиздә бар.

Мана мән қаттиқ путум билән бөриниң путиға тепимән. Өшкә ағинә, сән бешиңдики қаттиқ мүңгүзүң билән бөриниң биқиниға үсүп, қосиғини тешисән. Ешәквай, сениң туйиғиңму мениңкигә охшаш қаттиқ, униң үстигә һаңрайсән, авазиңдин бөриләр қорқуп кетиду, төгиму достум, сәнму ғәм қилма, тапиниңни бир атсаң, бәәйни чарәк ташни атқандәк тегиду, бөрә шу йәрдила җан бериду. Башқиларму өзәңларға лайиқ қурал-яриғиңлар бар. Мана шу қуралларни әпләп ишқа салсақ, әлвәттә, бөриләрни йәр билән йәксән қилип, тописини асманға соруветимиз.

Атниң бу сөзини аңлиғандин кейин, төгә «боф…» дәп сөзгә киришипту:

– Уғу шундақ, атвай, қарап бақсам, өшкиниң гепи орунлуқ. Дүшмән билән тәң болимиз, дәп қан төккичә сүлхи қилип, биллә өткинимиз яхши. Биздин кәтсә, найити һәр жилиға бирнәччила кичик бала қурван болар. Илаҗи бар, әлчи әвәтип, һуҗум қилмаслиққа тохтам түзәйли, – дәп гепини түгитипту.