Читать книгу Уйгурская энциклопедия, том 2. Сказки о животных. онлайн
– Халайиқ! Овчи ғоҗамниң бир қойи йоқап кәткән екән, буни биз җаңгал әһлидин көрүватиду. Ким йегән болса, өзини мәлум қилмиса, һәммимизниң нәслини қурутмақчи, шуңа бир қой үчүн һәммимиз түгәшмәйли, қени, болайли…
У шундақ дәп, арқидинла чәкчәйгән вәһший көзлирини қәһри билән һәммигә бир-бирләп тикип чиқипту вә ялаветиш есидин чиқип қалған тумшуғидики қан жуқини дәрһал ялаветипту, арқидинла:
– Мәнму у қойни йемидим һәм көрмидим. Әгәр йегән болсам, растимни ейтаттим. Қени чапсанирақ болуңлар, неманчә езилип олтиришип кәттиңлар?! – дәп алдирапту.
Униң вәһший турқидин вә ахмақ гәплиридин дирилдишип, гәпниң тегини чүшәнгән һайванлар қойни кимниң йәп кәткәнлигини билишсиму, лекин бешиға палакәт йеғип, аваричиликкә қелиштин әнсиришип, унчуқмай җим олтиривапту.
– Мәнму йемидим, – дәпту түлкивай һелигәрлик билән күлүп, найнақлап туруп, – әгәр йегинимни бирәр йәрдә қайсиңлар көргән болсаңлар, үз-хатирә қилмай дәңлар!
– Мәнму йемидим, – дәп өзини ақлапту ява мөшүк.
– Мәнму йемидим, – дәпту сүсәр төрә.
Шундақ қилип, барлиқ гөшхор һайванлар өзини ақлап, бир тәрәпкә чиқипту. Андин отхор һайванлардин алдида йүзләрчә, арқидин қалғанлири һәрхил сәвәпләрни тепишип сөзләп, көрмигәнгә чиқип, өзлирини биртәрәпкә елишипту.
Әң ахирида қорқанчақ узун қулақ тошқанханла қапту. У бечарә бүгүнки мәҗлисниң мәхситиниму түзүгирәк чүшәнмәпту. Немишкә десиңиз, униң пүтүн әс-яди: «Бөрә мениму йәп қоярму?» дегән җан қайғуси билән екән.
– Һә, узун қулақ! Һәммәйлән өз гепини дәп болди. Сән немишкә шүмшийип, чәкчийип булуңға кирип кәттиң? – дәп сорапту түлкә бирдинла уни қистап.
Тошқан бечарә, булар мени йәветидиған болди, дәп техиму қорқуп, тили калвалишипту.
Шу чағда әқиллик текивайниң рәһими келип, сақаллирини аччиқ билән силкип, тошқанниң қешиға келип, мүңгүзи билән биқиниға аста түртүптудә, қулиғиға шивирлап, әқил үгитипту:
–Һәй, надан! Һәммиси бир сәвәп тепип, өзини ақлап болди. Мундақ қорқуп җим олтарсаң, ахири бу иш саңа тоқулуп қалиду. Һәммиси сениң гөш йемәйдиғанлиғиңни билиду, мошу сәвәп билән өзәңни ақла! Буни гөшхор һайванлар йегәнду, дегин!