Читать книгу Уйгурская энциклопедия, том 2. Сказки о животных. онлайн

– Ундақ болса, мону шәртлиримизни толуқ қобул қилсун: – Һәр айда бизгә оттуз төгә, оттуз қой, оттуз өшкә, оттуз ат, оттуз буға, оттуз тошқан… иш қилип, җаңгалда яшайдиған һайванларниң һәрқайси хилдин һәр күнигә тоғрилап һәқ төлисун, өз ихтияри билән алдимизға елип келип тапшурсун. Шундақ қилғанда, һуҗум қилмаймиз, әбәдий хатирҗәмлик болиду. Бу пикримизни толуқ йәткүз, – дәпту.

Түлкә һарамзадә буни раса пурсәт дәп билиптудә, оттузға бирни қошуп, һайванларға мундақ хәвәр елип кәпту.

– Һәрқайсиси һайванлардин һәр ейиға оттуз бирдин һәқ төлисун, бу хизмәтни орунлашқа оттуздин халис түлкә васитиси болсун, деди, – дәпту.

Түлкиниң хәвирини аңлап, һайванлар еғир қайғу-мусибәткә чүшүпту. Шу чағда ат мәйданға чиқип, мундақ дәпту.

Қериндашлирим, силәр мениң гепимгә кирмәй, өшкә вә төгиниң пикри билән, түлкиниң несиһитини аңлап, дүшмән билән сүлхилишишни тәләп қилдиңлар. Әшу еғир шәрт билән әһвалимиз немә болиду? Бу шәртлиригә көнүш – нәслиримизни қурутуш дегән гәп әмәсму? Қени, әнди немә дәйсиләр, дүшмән бизгә һуҗум қилса, қарши турмай, қол қоштуруп ятимизму?

Бу қетим төгә билән өшкә өзиниң башта хата ойлиғанлиғиға пушайман қилип, атниң пикрини қувәтләпту. Җаңгалдики һәммә һайванлар җәм болуп, бөриләрниң һуҗумиға қарши атланмақчи бопту. Шу арида тошқан сәкрәп чиқип:

– Акилар, туққанлар, мән бу ишқа қатнишалмаймән. Бөриниң чиши яман, силәрниң қурал- ярақлириңлар болған биләнму униң чишиға тәң келәлмәйду. Мениң терәмму непиз. Яқ, яқ, бу ишқа аришалмаймән, мән қорқимән, – дәпту. Тошқанниң гепигә кичиккинә қозичақ мундақ җавап берипту:

– Сениң қурал-яриғиң болмиған билән наһайити яхши жүгрәләйсән, достум, сән бизгә хәвәрчи болуп бәргин. җаңгалниң бир четидә туруп, бөриләрниң қарисини көргән һаман қисқа айиғиң билән дикилдап учқандәк хәвәр елип кәлсәң, мана шу сениң хизмитиң. Бу шәрәплик иш әмәсму, тошқанхан?

Тошқан қозичақниң гепини аңлап, көзини раса бир алайтиптудә, аччиқ билән бешини силкип:

– Яқ, яқ, мән баралмаймән, баралмаймән, хәвәр елип келимән дәп һәмминиң алдида бөриниң ағзиға берип турамдимән? Мениң балилирим бар, қатнашмаймән, – дәп турувапту. Башқилар қанчә-қанчә несиһәт қилсиму унумапту, һечкимниң дегинигә көнмәпту. Һайванларму униң қорқанчақлиғиға нәпрәтлинип зорлимапту.