Читать книгу Тыын былдьаһыгар онлайн
«Биһиги урут, сопхуос саҕана, күһүн Баппаҕаайы уонна Күҥкүс үрэхтэр холбоһор сирдэригэр Самахха оттообуппут. Ол оттуу сылдьан, харабыт бүтэн, миигин матасыыкылынан бултата ыыттылар. Тыа саҕатыгар тохтоон тэйиччи баар элгээҥҥэ, баҕар туох эмэ суол-иис баара буолуо диэн, көрө бардым. Тоҥ күөс быстыҥа хаампытым кэннэ, арай иннибэр икки таба иһэр. Мин суон бэс кэннигэр саһан хааллым. Кыылларым аа-дьуо чугаһаан баран, сыппын ылан таныыларын тардырҕата-тардырҕата, тула көрөн, сиэгиргээн, олооруҥнаатылар.
Икки уостаах доруоп саабын аргыый ылан, биир улаханын саам сыалыгар киллэрэн баран, чыыбыспын сыыйа тартым. Онуоха саам уот биэрбэккэ чап гына түстэ. Кыылларым сэргэхтэрэ сүрдээх, ойон хааллылар. Иккис уоспунан ыттым да хантан табыахпыный, суох буоллаҕа. Ол туран «бу биир уостаах саанан ханна баран тугу бултаары, адьырҕа суола элбэх, аны киһини былдьыаҕа» дии санаатым, онон өтөхпүн быстым. Борук-сорук буолуута тимир көлөбөр кэллим.
Ыллык устун баран иһэн көрбүтүм: матасыыкылым аттыгар, ыллык кытыытыгар, сыгынах көстөр. «Эс, манна мааҕын күнүс сыгынах суоҕа» дии санаатым. Онтон өйдөөн көрөөт, тыыным кылгаан, тиритэн-хорутан бардым. Хара тыа муҥур тойоно – тыатааҕы, төбөтүн ньылатан, бэйэтэ накыйан, миэхэ саба түһэргэ бэлэм сытар эбит. Санаабар аралдьыйан, көрбөккө, ыкса чугаһаан хаалбыппын. Түөрт сүнньүөх хаалбытын сиэппиттэн хостоон ылан тарбахтарым быыһыгар – ыыраахтарбар кыбыттым. Бэйэм да өйдөөбөккө, биир харыстаах саха быһаҕын тииспэр ытырдым. Эмиэ тоҕо ытырбытым буолла, быһаҕым кыыныгар даҕаны сылдьыан сөбө. Ыксаан, өйүм бааллан, ханнык эрэ быһылааннаах киинэни көрбүппүн үтүгүннэҕим буолуо. Мин диэки кыараҕас сытыы уоттаах хараҕынан кырыктаахтык көрө-көрө аһыыларын килэтэн, суос бэринэн, көхсүн түгэҕэр кигинэйэн ырдьыгынаата. Ол туран адьырҕа миигин ыҥырар дуу, үүрэр дуу курдук, илин атаҕынан салгыны тарыйда. Аар тайҕа улуу дьаалытын кытта киирсэр санаам суох. Эргийэн тумнан бараары санаммыппар кыылым туран кэллэ, часкыйа түһэн баран, аарыма бэһи маҕан субата кылбайыар диэри ньылбы оҕуста.