Читать книгу Avtomatlashtirishning texnik vositalari. O’quv qo’llanma онлайн
ABT funksiyalarining uchta asosiy sinfi mavjud.
Boshqarish funksiyalari:
– texnologik o‘zgaruvchilarni og‘ish orqali tartibga solish (teskari aloqa bilan tizimlar tomonidan amalga oshiriladi);
– uskunalar guruhini mantiqiy boshqarish;
– optimal boshqarish (boshqaruv obyekti jarayonlari parametrlari bo‘yicha belgilangan maqsad funksiyasining ekstremumiga erishish uchun amalga oshiriladi);
– adaptiv boshqaruv (texnologik jarayon parametrlari o‘zgarganda avtomatik boshqaruv tizimining parametrlari o‘zgaradi).
Axborot funksiyalari:
– axborotni to‘plash, qayta ishlash va uzatish;
– texnologik parametrlarni markazlashtirilgan nazorat qilish va o‘lchash;
– jarayon parametrlarini (holat o‘zgaruvchilari va boshqalar) bilvosita o‘lchash (hisoblash);
– operativ xodimlarga ma’lumotlarni shakllantirish va berish;
– tegishli boshqaruv tizimlariga ma’lumotlarni tayyorlash va uzatish.
Ikkilamchi funksiyalar:
– ABT apparat va dasturiy ta’minotiga texnik xizmat ko‘rsatish va nazorat qilish
Nazorat savollari
1. Avtomatlashtirishning maqsadi nimada?
2. Avtomatlashtirishning funksiyalarini sanab o‘ting.
3. Avtomatlashtirishning axborot funksiyalari nimada?
4. Axborot funksiyalarini sanab bering.
2.2. ABT sinflari
ABT quyidagi sinflarga bo‘linadi:
– Lokal boshqaruv tizimlari;
– markazlashtirilgan boshqaruv tizimlari;
– taqsimlangan boshqaruv tizimlari.
Barcha murakkab tizimlarning ajralmas qismi bo‘lgan eng oddiy tuzilma (2.1-rasm) teskari aloqaga ega bo‘lgan avtomatik lokal boshqaruvchi (masalan, turbinaning tezligini boshqaruvchi).
2.1-rasm. Lokal regulator va obyektning sxemasi: a – teskari aloqa omili; BR – boshqaruv bloki yoki Lokal regulator
Sensor tomonidan aylantirilgan obyekt haqidagi chiqish ma’lumotlari taqqoslash elementiga beriladi. Belgilangan nuqtadan va sensor chiqishidagi signallar o‘rtasidagi farq boshqaruv xatosi signalini hosil qiladi, unga ko‘ra boshqaruv bloki ishlaydi va obyektga boshqaruv signalini hosil qiladi.
Nazorat maqsadi: belgilangan funksiyaning samaradorligini oshirish uchun obyektning ishlashini tartibga solish uchun minimal xato va maksimal tezlik bilan erishish. Maqsadga lokal regulator yordamida erishiladi. Ko‘pincha, lokal boshqaruvchining yagona konstruktsiyasida nazorat qilish maqsadida signallarni qabul qilish, uzatish va o‘zgartirishning barcha funksiyalarini bajarish vositalari birlashtirilgan.