Читать книгу Тыын былдьаһыгар онлайн

Аҕам хойуутук үүнэр ыарҕаны силэйэ-силэйэ, үрэххэ сүүрэн киирбит. Тыа баһын сатарытан, саалар тыастара тоҕута барбыт. Ону истэн, аҕам «охтордулар» дии санаабыт. Арай төннөн иһэн көрдөҕүнэ, үрэҕи таҥнары уонтан тахса салаа муостаах аарыма буур, харыс уһуннаах соллура биэтэҥнээн, тамайа сиэлэн аҕай иһэр эбит. Аҕам ыарҕа быыһыгар хаптайбыт, саатын бэлэм тутан өндөйбүт. Үрэх халдьаайытын кындаатынан икки сүүсчэкэ хаамыылаах сиринэн ааһан эрэр эбит. Күөнүн көрөн баран, харабыынынан ытан хабылыннарбыт. Буур сүүрбүт уоҕар, хойуоста-хойуоста, охтон түспүт. Хабараан тилэх уопсан кэлэн, омунугар тайаҕы аһары түспүт, онтон сытын сүтэрэн төннүбүт. Тохтуу түһэн баран атын ыттар аҕылаһан кэлбиттэр.

Биирдэ ыттар ойуурдааҕыны үрэн тохтоппуттар. Аҕам аах үһүө буолан сылдьыбыттар. Икки өттүнэн киирбиттэр. Аҕам саатын бэлэм тутан испит. Ычык быыһыгар ыттар үрэллэр, онтон тыатааҕы көстүбэт үһү. Биир түгэҥҥэ күлүкүс гынан хаалбыт уонна дьонун диэки сыҕарыйбыт. Адьырҕа көстөн ааһыытыгар аҕам быыс булан ыппатах.

Сотору дьоно ытыалаан тибиргэппиттэр. Аҕам тиийэн көрбүтэ: хайыы үйэ охторбуттар, тыатааҕы бүтэһик мөхсүүтүн мөхсө сытар эбит. Ыттар бары мөҕүһүннэрбитинэн хатана сылдьаллар. Ыттары кытта аҕам маҥан ытын оҕото көххө ыйааста сылдьарын көрөн үөрбүт.

Үүтээннэрэ ол сиртэн чугас буолан, эдэр уол көтөҕөн илдьиэххэйиҥ диэн этии киллэрбит. Ону саастаах киһилэрэ: «Төбөтүн көтөҕөн көр эрэ», – диэн хардарбыт. Эдэр уол өс киирбэх, тыатааҕы төбөтүн сыһаҕастаан нэһииччэ өндөппүт. Көрдөххө кыра эрээри, ыйааһына лис курдук буолар эбит.

Кыраһа хаар түспүтүн кэннэ Чиккэлээххэ атын булчуттар, төннөн иһэн, таарыйбыттар. Дьиҥэ, ыттаах дьоҥҥо кэлээт даҕаны, ыттарын баайыахтаахтар этэ да, оннук дьаһамматахтар. Ол дьон үчүгэй быһыылаах-таһаалаах бэдэрдьит ыттаахтар эбит. Ол ыт маҥнай биир ыт оҕотун сарылаппыт, онтон иккис баайыллан турар эдэр ыты орулаппыт. Сотору буолаат баайыылаах сытар Хабараан үрдүгэр саба түспүт. Көрүөх бэтэрээ өттүгэр Хабараан ойон туран күөнүнэн түҥнэри охсон, бэдэрдьит ыты анныгар уктан кэбиспит. Ыт тыа баһын сатарытан, ый-хай бөҕө түһэрбит.