Читать книгу Саха фольклора онлайн

Ханнык баҕарар омук олоҕун-дьаһаҕын, билбит-көрбүт кистэлэҥ билиитин уус-уран тылынан кэлэр көлүөнэҕэ тиэрдэргэ дьулуһара. Ол норуокка кэпсээн, сэһэн, үһүйээн, онтон номох буолан үйэттэн үйэҕэ салҕанан бара турара. Хомуурунньукка киирбит үһүйээн, номох холобурдарын ааҕыахха, үөрэтиэххэ, чинчийэр үлэҕэ туттуохха сөп.

Кинигэ ааҕааччы киэҥ араҥатыгар туһуламмыт, онон ким баҕарар ааҕарыгар судургу, өйдөнүмтүө буоллун диэн сорох эргэрбит тыллар, этии тутуллара эрэдээксийэлэнэн бэриллибиттэр. Түмүктээн эттэххэ, оҕо-ыччат дьоҥҥо, төрөппүккэ, иитээччигэ, учууталга, чинчийээччигэ, фольклору сэргээччигэ олус туһалаах хомуурунньук бэлэмнэммит.

Людмила Степановна Ефимова,филология билимин дуоктара,М.К. Аммосов аат. ХИФУ култуура үөрэҕинхаапыдыратын сэбиэдиссэйэ

Аан дойду атыыра кистиир үhү, улуу дойду oҕyha мөҥүрүүр үhү. (Этиҥ)

Айаҕын аттаҕына уот күндээрэр, тииһин хабырыннаҕына – таас хайалар дэлбэритэ бараллар үһү. (Этиҥ, чаҕылҕан)

Айыы уола көмүс курунан далбаатыыр үhү. (Чаҕылҕан)

Ардах кэнниттэн алаарар баар үһү. (Кустук)

Атаҕа суох да сүүрэр. (Өрүс устара)

Байҕал балыга оонньообут үһү. (Дьүкээбил)

Байҕалга сэттэ манньыат тимирэн сытар үhү. (Үргэл)

Балаҕан үрдүгэр кэлтэгэй хамыйах сытар үhү. (Ый)

Балаҕан үрдэ барчанан сабыллыбыт. (Сулустаах халлаан)

Бары кинини таптыыллар, оттон кини диэки көрдөхтөрүнэ, сирэйдэрин мырдыччы тутталлар үһү. (Күн)

Кинитэ суох дьон өлүөх этэ. (Уу)

Көмүс чаһы утуйдаҕына, алтан чаһы барар үһү. (Күн уонна ый)

Күн анныгар күлүгэ да көстүбэккэ күүһүргүүр баар үhү. (Тыал)

Күн кыыһын күөх солко былаата көҕөрөр үhү. (Халлаан сырдыыра)

Кыната суох да көтөр. (Былыт)

Муора ортотугар көмүс кытах уста сылдьар. (Күн)

Сайын саҕынньах кэтэр, кыһын устан кэбиһэр баар үhү. (Тыа)

Сүгэтэ суох муосталаммыт баар үһү. (Муус)

Таҥаһын биир сылга түөртэ уларыттар баар үһү. (Сир)

Туохтан да тутааҕа суох ыйанан турар баар үһү. (Ый)

Тыа устун иһэн лабааны таарыйбат, муора устун иһэн долгуну хамсаппат. (Күн сардаҥата)

Тыаһа суох саба барыйан кэлэр баар үhү. (Түүн)

Хараҥаны сырдатар баар үһү. (Ый)