Читать книгу Уйгурская энциклопедия, том 2. Сказки о животных. онлайн

– Җанаби падишаһи аләм! Биз барлиқ һайван-җаниварлар шундақ мәслиһәткә кәлдуқ, бурун җанаплири озуқлиниш үчүн олап, наһайити аварә болаттила. Биз җанаплириниң бу аваригәрчилиқлиригә көзүмиз йетип, мундин кейин падиша өзини аварә қилмиса, җаңгалдики барлиқ җан-җаниварлар өзимиз новәт билән һозурлириға келип тамақ болсақ, дегән мәслиһәткә келип, ахирида җанаплириниң алдидин бир өтүп қоюш үчүн мән вәкил болуп кәлдим, – дәпту.

Йолвас падиша бу мәслиһәтни мақул көрүпту. Қилинған вәдә бойичә җан-җаниварлар һәр күни бирдин келип, йолвасқа йәм-тамақ болуп турупту. Шундақ қилип, күнләрниң биридә новәт току тошқанға кәпту. Тошқан қандақ қилип болмисун, йолвасни бир палакәткә учритишниң ойиға чүшүп, көңлидә бир ой пүкүптудә, йолвасниң алдиға бәлгүләнгән вақиттин кейинирәк кәпту. Йолвасниң наһайити аччиғи кәпту.

– Немишкә кечикип кәлдиң авақ?! – дәп ғәзәп билән вақирапту.

– Кәчүрсилә падишаһи аләм! Мунчивала күткүзүп қоюшқа мениң җеним он әмәс, җанаплири, көрүп туруптила… Мән болсам, раст дегәндәк бир авақ, бир күнлүк тамақлири үчүн азлиқ қилимән; шу йәрлирини ойлап хиҗаләт болуп, ахири бир туққунумни биллә елип келивататтим, йолда өзлиригә охшаш бир йолвас алдимизни тосап, наһайити аваричилиқ салди. Биз зади қутулушниң амалини тапалмай қалдуқ; илаҗи йоқ, у йолвас мән билән биллә келиватқан туққунумни тутувалди. Мениң бир путумни нака қилди. Мән шуниң аваричилиғида кечиқтим, униң үстигә өзәмму миң бир хиҗаләттә!.. – дәпту тошқан.

Йолвас буни аңлап, орнидин чачрап туруп:

– Ким екән у, мениң рисқимға чаңгал салидиған?! Җүрә, мени шуниң қешиға башлап апарғин! – дәп аччиғиға пәс келәлмәй, тошқанни алдиға селип меңипту. Йолвасниң бу пәйли тошқанниң көңлигә пүккән мәхситигә бәк әп кәптудә, йолвасни әгәштүрүп, бир қудуқниң қешиға әкәпту.

– Мана, тәхсир, мошу қудуқниң ичигә чүшүвалди: әйнә туриду өзи, йенида һелиқи тошқанму бар. Техи маңиму етилмақчи болуватиду, – дәп қудуқниң ичини көрситиду.

Йолвас келип, қудуқниң ичигә қарап, өзини һәм йенидики тошқанниң судики шолисини көрүп, наһайити ғәзәплинипту. Йолвас тәрини түрүп, чишлирини һеҗайтса, қудуқтики шолисиму, шундақ қиливатқан. Бу әһвалда чидалмиған йолвасниң ғәзиви тешип, өзини бир етиптудә, қудуқниң ичигә тик моллақ чүшүпту.